Με αφορμή το παρακάτω video, γράφτηκε το άρθρο
Καλή ανάγνωση
Η ματαιοδοξία στα social media είναι ένα φαινόμενο που έχει γίνει ιδιαίτερα έντονο τα τελευταία χρόνια, με πολλές περιπτώσεις όπου η επιδίωξη της φήμης, της αναγνώρισης και του οικονομικού κέρδους οδηγεί τους ανθρώπους να αναλαμβάνουν επικίνδυνες ή απερίσκεπτες αποφάσεις. Το παράδειγμα που αναφέρω, με τη διάσημη χρήστη του Instagram που επέλεξε να παραμείνει στη Φλόριντα κατά τη διάρκεια του τυφώνα, δείχνει πώς η υπερβολική αυτοπεποίθηση και η ανάγκη για προσοχή στα social media μπορούν να υπονομεύσουν την προσωπική ασφάλεια.
Ας αναλύσουμε λίγο το φαινόμενο της ματαιοδοξίας στο πλαίσιο των social media:
1. Ματαιοδοξία και επιδίωξη προσοχής
Τα social media προσφέρουν μια τεράστια πλατφόρμα προβολής, και πολλοί χρήστες, ιδιαίτερα οι influencers, αναπτύσσουν μια εικόνα που βασίζεται στο να φαίνονται άτρωτοι, ατρόμητοι και υπερβολικά σίγουροι. Αυτή η προβολή έχει σκοπό να εντυπωσιάσει και να κρατήσει το κοινό τους "δεσμευμένο", αυξάνοντας τις αλληλεπιδράσεις (likes, σχόλια, κοινοποιήσεις). Σε αυτό το πλαίσιο, το να δηλώνει κάποιος ότι δεν φοβάται έναν τυφώνα ή ότι αψηφά έναν σοβαρό κίνδυνο μπορεί να θεωρείται μέσο εντυπωσιασμού και δημιουργίας μιας ηρωικής εικόνας.
2. Κίνδυνος και απερισκεψία για τα likes
Η άρνηση ενός κινδύνου, όπως ένας τυφώνας, για τη διατήρηση της δημόσιας εικόνας μπορεί να φαντάζει ως απόδειξη δύναμης στα μάτια των followers. Στην πραγματικότητα, ωστόσο, θέτει σε κίνδυνο όχι μόνο τη ζωή του ατόμου, αλλά συχνά και των ανθρώπων γύρω του. Σε καταστάσεις όπως φυσικές καταστροφές, το να αγνοήσει κανείς τις προειδοποιήσεις για εκκένωση μπορεί να έχει σοβαρές συνέπειες. Εδώ, η ματαιοδοξία αποκτά μια πιο επικίνδυνη διάσταση, καθώς συνδέεται με την ανάγκη να παραμείνει το άτομο στο επίκεντρο της προσοχής, ακόμα και με τίμημα την ίδια του τη ζωή.
3. Δημόσια εικόνα και οικονομικό κέρδος
Πολλοί influencers έχουν μετατρέψει τη δημόσια εικόνα τους σε επαγγελματική δραστηριότητα. Χρησιμοποιούν τα social media όχι μόνο για να μοιράζονται τη ζωή τους, αλλά και για να κερδίζουν χρήματα από διαφημίσεις, χορηγίες και άλλες συνεργασίες. Η δημοσιότητα γίνεται κεφάλαιο, και όσο πιο τολμηρή ή ακραία είναι η συμπεριφορά τους, τόσο περισσότερο αυξάνονται οι ευκαιρίες για κέρδη. Επομένως, ένα βίντεο που δείχνει κάποιον να αψηφά τις προειδοποιήσεις για τον τυφώνα μπορεί να μετατραπεί σε εργαλείο για να προσελκύσει περισσότερους ακόλουθους και να μεγιστοποιήσει το οικονομικό όφελος.
4. Επίδραση στους ακολούθους και κοινωνικές επιπτώσεις
Ένα ακόμα σημαντικό στοιχείο είναι η επίδραση που έχουν τέτοιες συμπεριφορές στους ακολούθους. Όταν κάποιος διάσημος influencer προβάλλει μια ανεύθυνη ή επικίνδυνη συμπεριφορά, συχνά προκαλεί την τάση μίμησης από τους ακολούθους του, οι οποίοι μπορεί να θελήσουν να υιοθετήσουν παρόμοιες στάσεις για να εντυπωσιάσουν. Αυτό μπορεί να οδηγήσει σε ένα "φαινόμενο ντόμινο", όπου οι κίνδυνοι και η ανευθυνότητα πολλαπλασιάζονται.
Παράδειγμα από τη Φλόριντα:
Η influencer που ανέβηκε ένα βίντεο από τη Φλόριντα, δηλώνοντας ότι δεν θα φύγει παρά τον τυφώνα επειδή "δεν φοβάται", αποτελεί ένα τρανταχτό παράδειγμα αυτής της ματαιοδοξίας. Η συγκεκριμένη πράξη μπορεί να θεωρήθηκε ως επίδειξη δύναμης και αυτοπεποίθησης, αλλά στην πραγματικότητα έθεσε τη ζωή της σε σοβαρό κίνδυνο. Η απόφασή της δεν ήταν μόνο ένα προσωπικό ρίσκο, αλλά πιθανότατα ενθάρρυνε τους ακολούθους της να σκέφτονται με τον ίδιο τρόπο, αψηφώντας τις αρχές και τις προειδοποιήσεις για την ασφάλεια.
Συνοψίζοντας, η επιδίωξη της ματαιοδοξίας στα social media, σε συνδυασμό με τη δύναμη της δημοσιότητας και την προοπτική κερδοφορίας, μπορεί να οδηγήσει σε επικίνδυνες και ανεύθυνες συμπεριφορές. Οι influencers πολλές φορές δεν αντιλαμβάνονται το αντίκτυπο που έχουν οι πράξεις τους, τόσο στη δική τους ζωή όσο και στους άλλους. Σημαντικό είναι να υπενθυμίζεται ότι η ασφάλεια και η υπευθυνότητα θα πρέπει να έχουν προτεραιότητα έναντι της εικόνας και της δημοσιότητας.
Ποινικές κυρώσεις
Η επικίνδυνη συμπεριφορά των influencers στα social media, αν και ανεύθυνη και ενδεχομένως βλαβερή, δεν αντιμετωπίζεται πάντα άμεσα με ποινικές κυρώσεις, εκτός αν παραβιάζει συγκεκριμένους νόμους. Υπάρχουν ορισμένες περιπτώσεις, ωστόσο, στις οποίες μπορεί να προκύψουν νομικές επιπτώσεις. Ας δούμε πότε και πώς μπορεί να ισχύει αυτό:
1. Παραβίαση νόμων δημόσιας ασφάλειας
Σε περιπτώσεις φυσικών καταστροφών, όπως ένας τυφώνας, οι τοπικές και εθνικές αρχές εκδίδουν συνήθως προειδοποιήσεις και διατάξεις εκκένωσης περιοχών. Αν κάποιος, όπως ένας influencer, αψηφά αυτές τις διαταγές, μπορεί να αντιμετωπίσει νομικές συνέπειες. Για παράδειγμα:
- Παραβίαση διαταγών εκκένωσης: Αν οι αρχές έχουν διατάξει υποχρεωτική εκκένωση και κάποιος αρνηθεί να φύγει, αυτό μπορεί να οδηγήσει σε ποινές ή πρόστιμα. Σε ορισμένες χώρες ή πολιτείες, οι πολίτες που δεν υπακούν στις διαταγές έκτακτης ανάγκης μπορεί να αντιμετωπίσουν νομικές διώξεις.
- Δημιουργία επικίνδυνου προηγούμενου: Οι influencers που προωθούν τέτοιες επικίνδυνες πράξεις μπορεί να βρεθούν υπό έλεγχο αν ενθαρρύνουν άλλους να κάνουν το ίδιο, θέτοντας σε κίνδυνο τη δημόσια ασφάλεια.
2. Προτροπή σε επικίνδυνη συμπεριφορά
Αν ένας influencer χρησιμοποιεί την πλατφόρμα του για να ενθαρρύνει ή να προτρέπει τους ακολούθους του να αψηφήσουν την ασφάλειά τους ή να παραβιάσουν το νόμο, θα μπορούσε να αντιμετωπίσει νομικά προβλήματα, όπως:
- Δημόσια υποκίνηση επικίνδυνης συμπεριφοράς: Αν, για παράδειγμα, ένας influencer παρακινήσει τους ακολούθους του να παραμείνουν σε επικίνδυνη ζώνη εν μέσω τυφώνα, αυτό μπορεί να θεωρηθεί ως υποκίνηση επικίνδυνης συμπεριφοράς. Ωστόσο, η ευθύνη εδώ εξαρτάται από τις τοπικές νομοθεσίες και το κατά πόσο αυτή η προτροπή οδηγεί σε πραγματικό κίνδυνο.
3. Επίδραση σε άλλους και ευθύνη
Η συμπεριφορά των influencers έχει σημαντική επίδραση στους ακολούθους τους, και αν αυτή η επιρροή οδηγήσει σε πραγματική βλάβη ή τραυματισμό άλλων, ενδέχεται να προκύψουν νομικές συνέπειες, όπως:
- Αμέλεια και ατομική ευθύνη: Αν ένας follower τραυματιστεί ή χάσει τη ζωή του ακολουθώντας τις συμβουλές ή τις προτροπές ενός influencer, οι νομικοί σύμβουλοι των οικογενειών των θυμάτων θα μπορούσαν να προσφύγουν στα δικαστήρια, ζητώντας αποζημίωση με την κατηγορία της αμέλειας ή ακόμα και της υπαιτιότητας.
4. Αποποίηση ευθυνών στις πλατφόρμες
Αξίζει να σημειωθεί ότι πολλές πλατφόρμες κοινωνικής δικτύωσης, όπως το Instagram, το TikTok και το YouTube, διαθέτουν πολιτικές χρήσης που αποτρέπουν την προώθηση επικίνδυνης συμπεριφοράς. Αν ένας influencer παραβιάσει αυτές τις πολιτικές, μπορεί να δεχτεί κυρώσεις από την ίδια την πλατφόρμα, όπως:
- Κατέβασμα του βίντεο ή περιορισμός του λογαριασμού.
- Μόνιμος αποκλεισμός από την πλατφόρμα.
- Διαγραφή συγκεκριμένων δημοσιεύσεων που προωθούν επικίνδυνη συμπεριφορά.
Παρόλα αυτά, οι πλατφόρμες αυτές συχνά δεν επιβάλλουν ποινικές κυρώσεις οι ίδιες, αλλά βασίζονται στην πολιτική ευθύνη και στις δημόσιες αρχές για οποιαδήποτε νομική δράση.
5. Ηθική ευθύνη και κοινή γνώμη
Σε πολλές περιπτώσεις, οι influencers αντιμετωπίζουν την "ποινή" της δημόσιας κατακραυγής. Όταν κάποιος επιλέγει να κάνει μια απερίσκεπτη πράξη, όπως να αγνοήσει τις προειδοποιήσεις ενός τυφώνα, συχνά επικρίνεται σφοδρά από το κοινό και τα μέσα ενημέρωσης. Αυτό μπορεί να οδηγήσει σε απώλεια ακολούθων, συνεργασιών με χορηγούς και οικονομικών συμφερόντων.
6. Νομικό πλαίσιο που διαφέρει από χώρα σε χώρα
Τα ποινικά συστήματα διαφέρουν από χώρα σε χώρα. Σε ορισμένες χώρες, η αμέλεια που θέτει σε κίνδυνο τη δημόσια ασφάλεια μπορεί να οδηγήσει σε πιο αυστηρές κυρώσεις. Σε άλλες, μπορεί να μην υπάρχει σαφής νομοθεσία για τέτοιες περιπτώσεις. Οι τοπικές αρχές, ωστόσο, μπορεί να επιβάλλουν περιορισμούς ή να ενθαρρύνουν τη δίωξη επικίνδυνων πράξεων αν αυτές θέτουν σε κίνδυνο τη ζωή άλλων.
Συμπέρασμα
Παρόλο που η επικίνδυνη συμπεριφορά ενός influencer μπορεί να μη φέρει άμεσα ποινικές κυρώσεις, υπάρχουν περιπτώσεις όπου μπορεί να υπάρξουν νομικές συνέπειες, ειδικά αν παραβιάζονται διατάξεις δημόσιας ασφάλειας ή αν οι ενέργειες του influencer οδηγούν σε σοβαρούς κινδύνους για τους άλλους. Επιπλέον, ηθικά και κοινωνικά ζητήματα, όπως η ευθύνη απέναντι στο κοινό και η προώθηση υγιών προτύπων συμπεριφοράς, είναι εξίσου σημαντικά για την αποφυγή τέτοιων φαινομένων.
Μια σημαντική συμβουλή για την αποφυγή κακών χρηστών των social media είναι να είστε πάντα κριτικοί με το περιεχόμενο που καταναλώνετε και να μην επηρεάζεστε εύκολα από επικίνδυνες ή ανεύθυνες συμπεριφορές. Θυμηθείτε ότι πολλοί influencers προβάλλουν έναν "ιδανικό" ή τολμηρό τρόπο ζωής για να προσελκύσουν προσοχή και κέρδη, αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι οι πράξεις τους είναι ασφαλείς ή υπεύθυνες.
Συγκεκριμένα:
- Ελέγξτε τις πηγές και τα γεγονότα πριν ακολουθήσετε συμβουλές ή μιμηθείτε συμπεριφορές.
- Αξιολογήστε τους κινδύνους κάθε πράξης και σκεφτείτε πρώτα την ασφάλειά σας.
- Μην ενθαρρύνετε επικίνδυνες συμπεριφορές κάνοντας like ή μοιράζοντας ανεύθυνο περιεχόμενο.
- Ακολουθήστε λογαριασμούς που προάγουν θετικές και υπεύθυνες αξίες, ώστε να χτίζετε μια υγιή σχέση με τα social media.
Η προσοχή και η κριτική σκέψη θα σας προστατεύσουν από την επιρροή κακών παραδειγμάτων.
